Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej (Dz.U. Poz. 1812) od 1 stycznia 2023 r. wolne od podatku dochodowego od osób prawnych będą dochody przedsiębiorstw społecznych wydatkowane w roku podatkowym na cele związane z reintegracją społeczną i zawodową swoich pracowników w części niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.
Celem ustawy o ekonomii społecznej jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego rozwiązań uzupełniających system funkcjonujących w Polsce mechanizmów i instrumentów służących reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Zawarte w ustawie rozwiązania dotyczące wprowadzenia statusu przedsiębiorstwa społecznego pozwalają zwiększyć dostępność wsparcia reintegracyjnego połączonego z pracą dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Warunki pozwalające uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego określone zostały w ustawie w oparciu o rozwiązania funkcjonujące w działających już obecnie jednostkach. Dotyczy to np. instrumentów wsparcia zatrudnienia, które zbliżone są do rozwiązań funkcjonujących obecnie w odniesieniu do spółdzielni socjalnych, czy też w zakresie planowania procesu reintegracji podobnie jak w zakładach aktywności zawodowej oraz centrach integracji społecznej.
Status przedsiębiorstwa społecznego będzie mógł uzyskać podmiot ekonomii społecznej, taki jak: spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy (w tym spółdzielnia inwalidów i spółdzielnia niewidomych), spółdzielnia produkcji rolnej, organizacja pozarządowa i inny podmiot prowadzący działalność pożytku publicznego albo jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej, jeżeli prowadzą działalność odpłatną pożytku publicznego, działalność gospodarczą lub inną działalność o charakterze odpłatnym, po spełnieniu enumeratywnie wymienionych w ustawie przesłanek.
Działalność przedsiębiorstwa społecznego ma służyć rozwojowi lokalnemu i ma na celu reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub realizację usług społecznych.
Przedsiębiorstwo społeczne zobowiązane zostało do zatrudnia co najmniej 3 osób na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę (w wymiarze co najmniej 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy). W przypadku przedsiębiorstwa społecznego działającego w celu reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem, co najmniej 30% ogółu osób zatrudnionych stanowić muszą osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę.
W stosunku do każdej zatrudnionej osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym, na którą został udzielony instrument wsparcia, określony w ustawie, opracowany będzie i realizowany indywidualny plan reintegracyjny, przez okres, na jaki został udzielony ten instrument lub okres obowiązkowego utrzymania miejsca pracy.
Ustawa wprowadza pewne ograniczenia dla przedsiębiorstw społecznych, w zakresie udzielania pożyczek, przekazywania majątku, czy też zakupu towarów lub usług od osób lub podmiotów z nimi „powiązanych”.
Przedsiębiorstwo społeczne nie będzie mogło również przeznaczać zysku albo nadwyżki bilansowej uzyskanych z wykonywanej działalności, określonej w ustawie, do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i osób w nim zatrudnionych.
Ustawa nałożyła na przedsiębiorstwo społeczne obowiązek sporządzania rocznego sprawozdania i przekazywania go w formie elektronicznej wojewodzie właściwemu ze względu na siedzibę przedsiębiorstwa społecznego w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, za który jest składane to sprawozdanie.
Zgodnie z ustawą uzyskanie statusu przedsiębiorstwa społecznego będzie następowało na wniosek określonego w ustawie podmiotu ekonomii społecznej albo jednostki tworzącej podmiot ekonomii społecznej, w drodze decyzji wojewody właściwego ze względu na siedzibę tego podmiotu albo tej jednostki.
Nadzór nad przedsiębiorstwem społecznym w zakresie spełniania obowiązków wynikających z ustawy sprawowany będzie przez wojewodę. Wojewoda, w ramach sprawowanego nadzoru nad działalnością przedsiębiorstw społecznych, będzie mógł w określonych sytuacjach wydawać decyzję o utracie statusu przedsiębiorstwa społecznego. Organem wyższego stopnia w sprawach, rozstrzyganych w drodze decyzji przez wojewodę, będzie minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Ustawa zobowiązuje również ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do prowadzenia elektronicznego wykazu przedsiębiorstw społecznych i udostępnia go na stronie podmiotowej urzędu go obsługującego w Biuletynie Informacji Publicznej.
Zgodnie z ustawą tworzenie i funkcjonowanie przedsiębiorstw społecznych będzie mogło zostać wsparte ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub ze środków pochodzących z budżetu UE, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2-3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych za pośrednictwem ośrodków wsparcia ekonomii społecznej.
Przedsiębiorstwu społecznemu będzie mogło zostać udzielone wsparcie w formie:
jednorazowych środków na utworzenie stanowiska pracy;
środków na finansowanie kosztów wynagrodzenia lub kosztów płacy.
Zatrudnienie i reintegracja w przedsiębiorstwie społecznym wspomagane będą m.in. poprzez:
refundację części wynagrodzenia, odpowiadającej składce należnej od zatrudnionego na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe oraz części kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającej składce na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe,
możliwość otrzymania okresowego wsparcia jak dla zatrudnionego skierowanego przez powiatowy urząd pracy, w wysokości nie wyższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w przypadku zatrudnienia osoby skierowanej przez jednostkę reintegracyjną na nieodpłatną praktykę zawodową,
dofinansowanie do oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych i w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych na zasadach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz zwrot kosztów, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2 tej ustawy,
możliwość obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w przypadku zakupu produkcji lub usług wytworzonych lub świadczonych przez przedsiębiorstwo społeczne zatrudniające co najmniej 10 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy lub innych pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy po spełnieniu pozostałych warunków określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
Przysługujące na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych w części wydatkowanej w roku podatkowym na reintegrację zawodową i społeczną pracowników, niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.
W ustawie przewidziano ponadto możliwość otrzymania przez podmioty ekonomii społecznej od ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego środków w ramach resortowych programów wspierania ekonomii społecznej. W ramach tych programów będą mogły być finansowane działania wspierające m.in. rozwój ekonomii społecznej, tworzenie i rozwój podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych oraz wzmacnianie ich potencjału innowacyjnego i rozwojowego, zatrudnianie w przedsiębiorstwach społecznych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, realizację usług społecznych, nabywanie i podnoszenie kompetencji i kwalifikacji osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej.
Finansowanie resortowych programów wspierania ekonomii społecznej przewiduje się ze środków Funduszu Pracy lub Funduszu Solidarnościowego.
Podmioty ekonomii społecznej będą mogły również skorzystać z usług wsparcia zapewnianych przez marszałka województwa, świadczonych przez akredytowane przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, w zakresie działań:
animacji lokalnej, polegającej na upowszechnianiu idei i zasad ekonomii społecznej, pobudzaniu aktywności społecznej w społecznościach lokalnych oraz inicjowaniu i rozwoju międzysektorowych partnerstw lokalnych;
tworzenia podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych oraz wspierania prowadzonej przez nie działalności, a także finansowania powstawania w nich miejsc pracy;
wsparcia działań reintegracyjnych podejmowanych przez przedsiębiorstwo społeczne, w tym wsparcia w tworzeniu planów reintegracyjnych, o których mowa w art. 6 ust. 1, oraz finansowania tych działań;
wsparcia podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego;
wzmacniania potencjału kadrowego, finansowego i innowacyjnego podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych oraz udzielania im wsparcia biznesowego.
Zagadnienia związane z ekonomią społeczną zostaną także włączone do strategii rozwiązywania problemów społecznych tworzonych w gminach i powiatach oraz strategii w zakresie polityki społecznej tworzonej przez samorząd województwa. W ramach diagnozy społecznej gminy i powiaty będą zobowiązane do diagnozy sytuacji społecznej, w tym określenia zdolności podmiotów ekonomii społecznej do realizacji usług społecznych w zakresie, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1-14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.
Ustawa przewiduje również, wspieranie rozwoju ekonomii społecznej przez władze publiczne za pomocą programu rozwoju na rzecz ekonomii społecznej oraz regionalnych programów rozwoju na rzecz ekonomii społecznej tworzonych na podstawie przepisów ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
Za kreowanie polityki publicznej i koordynację działań organów administracji rządowej w zakresie rozwoju ekonomii społecznej będzie odpowiadał minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, przy wsparciu Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej. Natomiast na szczeblu województwa, za koordynację działań w tym zakresie odpowiadać ma marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej oraz z udziałem Regionalnego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej.
Ustawa zawiera zmiany do 11 ustaw tj. ustawy:
z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych,
z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym,
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,
z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych,
z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej,
z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym,
z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych.
Zmiany do ww. ustaw mają na celu wdrożenie rozwiązań zawartych w ustawie.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 30 października 2022 r., z wyjątkiem zmian dot. ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych zmian do ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.
źródło: www.prezydent.pl